3.3.3. Hoofdstuk III (Verschuldigdheid, maatstaf van heffing en tarieven)
Het tijdstip waarop de belasting verschuldigd wordt, is gedefinieerd als het tijdstip waarop de financiële transactie plaatsvindt. Wordt de transactie later geannuleerd, dan blijft de belasting alsnog verschuldigd, behalve in het geval van fouten.
Aangezien transacties in derivaten en transacties in andere financiële instrumenten dan derivaten naar aard en kenmerken van elkaar verschillen, moeten zij aan een verschillende maatstaf van heffing worden gekoppeld.
Voor de aankoop en de verkoop van financiële instrumenten (andere dan derivaten) wordt gewoonlijk een prijs of een andere vorm van tegenprestatie bepaald. Deze moet logischerwijs gedefinieerd worden als de maatstaf van heffing. Om verstoringen van de markt te voorkomen, zijn er evenwel bijzondere voorschriften nodig wanneer de tegenprestatie lager is dan de marktprijs of wanneer er transacties plaatsvinden tussen entiteiten van een groep die niet onder de begrippen "aankoop" en "verkoop" vallen. In die gevallen moet de maatstaf van heffing gelijk zijn aan de marktprijs die op zakelijke grondslag wordt bepaald op het tijdstip dat de FTT verschuldigd wordt. Bij dergelijke transacties tussen entiteiten van een groep gaat het vaak om overdrachten zonder tegenprestatie, terwijl overdrachten tegen tegenprestatie overeenkomen met de begrippen "aankoop" en "verkoop".
Wat de aankoop/verkoop, overdracht, ruil en sluiting van derivatencontracten alsook materiële wijzigingen daarvan betreft, is de maatstaf van heffing van de FTT het in het derivatencontract vermelde notionele bedrag op het tijdstip dat het contract wordt aangekocht/verkocht, overgedragen, geruild, gesloten dan wel de verrichting in kwestie materieel wordt gewijzigd. Deze benadering maakt een duidelijke en gemakkelijke toepassing van de FTT op derivatencontracten mogelijk en garandeert tegelijkertijd lage nalevings- en administratiekosten. Deze benadering maakt het ook moeilijker om de belastingdruk kunstmatig te verlagen door derivatencontracten op een creatieve manier op te stellen, aangezien er geen fiscale stimulans zou zijn om bijvoorbeeld een contract te sluiten dat alleen betrekking heeft op prijs- of waardeverschillen. Bovendien wordt op die manier belasting geheven op het tijdstip van de aankoop/verkoop, overdracht, ruil, sluiting van het contract of materiële wijziging van de verrichting in kwestie, in plaats van dat er kasstromen worden belast op verschillende tijdstippen tijdens de looptijd van het contract. Het tarief dat in dit geval gebruikt moet worden, moet relatief laag zijn om een adequate belastingdruk vast te stellen.
In de deelnemende lidstaten kunnen bijzondere bepalingen nodig zijn om fraude en ontduiking te voorkomen, en er wordt een algemene antimisbruikregel voorgesteld (zie ook deel 3.3.4). Deze regel kan bijvoorbeeld worden toegepast wanneer het notionele bedrag kunstmatig is opgesplitst: het notionele bedrag van een swap zou bijvoorbeeld gedeeld kunnen worden door een willekeurig hoge factor en alle betalingen zouden met dezelfde factor vermenigvuldigd kunnen worden. Dat zou niets veranderen aan de kasstromen van het instrument, maar het zou de belastinggrondslag op willekeurige manier verkleinen.
Er zijn bijzondere bepalingen nodig om de maatstaf van heffing te bepalen voor transacties waarvan de maatstaf van heffing of delen daarvan uitgedrukt zijn in een andere valuta dan die van de deelnemende lidstaat die de belasting vaststelt.
Transacties in derivaten en transacties in andere financiële instrumenten zijn verschillend van aard. Bovendien zullen de markten waarschijnlijk verschillend reageren op een belasting op financiële transacties die op deze twee categorieën wordt geheven. Daarom, en om een zo evenredig mogelijke belasting te garanderen, moet er een verschillend tarief gehanteerd worden voor de twee categorieën.
De tarieven moeten ook rekening houden met verschillen in de methoden die gebruikt worden om de maatstaven van heffing te bepalen.
Algemeen genomen zijn de voorgestelde minimumbelastingtarieven (waarboven speelruimte is voor nationaal beleid) op een voldoende hoog niveau vastgelegd opdat de harmonisatiedoelstelling van deze richtlijn verwezenlijkt kan worden. Tegelijkertijd liggen de voorgestelde tarieven laag genoeg om verschuivingsrisico's zoveel mogelijk te beperken.
